I don't like reggae, I love it!

Langzamerhand worden M. en ik gehersenspoeld door reggae. Bob Marley, Lucky Dube, Alpha Blondie...noem maar op. We horen het in de taxi’s, in de trotro’s, in de winkels en inmiddels hebben we via Ghanese vrienden onze MP3-en 4’s volgeladen met rastafarisongs. Gisteren een dvd van good old Bob gekeken en ik snap niet dat ik niet sinds tien jaar mijn haren in dreads heb gedraaid en al blowend reggae luister. Voor de dvd van Bob M. keken we een Nigeriaanse film. Flinterdun verhaallijntje, drie camerastandpunten en conversaties die we als basisschooltoneelstukje zouden opvoeren. Maar leuk om te kijken met een Ghanees, die dubbel ligt om alle ingekopte grapjes en die op het puntje van z’n stoel zit bij avonturen waarvan wij na tien seconden de afloop al kunnen voorspellen. Het verhaal ging over een mannetje dat een kledingzaakje had. Twee duistere heerschappen verkochten hem kleren, maar och jee, in de zakken zaten geen kleren maar zaagsel! Nou, de man bankroet, maar gelukkig wilden de oplichters hem in dienst nemen. De volgende list was dat ze een nieuwe chemicali aan de man gingen brengen: Hyaline Oxide (in beeld gebracht door een plastic tankje met daarop een A4’tje geprint met in Times New Roman ‘Hyaline Oxide’). Die chemicali bestaat niet, maar de list is zodanig opgezet dat iedereen gelooft dat het bestaat en dat er enorme vraag naar is. M. en ik werden wel erg moe halverwege de film, zodat ons Engels achteruit kelderde: M (toen we het hadden over afleveringen kijken van Prison Break): ‘We can watch some deliveries’. En ik steeds: ‘What is er?’ Toen ging de film godzijdank kapot, zodat we Bob Marley konden gaan kijken.

Maar goed, reggae...Vrijdagavond was er een feest van het ziekenhuis en behalve dat we stukken geit en rijst verorberden, dansten we als nooit te voren. Elke verlegenheidsgrens schreden we over en we hadden een heerlijke avond temidden van een kolkende massa dansers op highlife, reggae en hiphop. Als we straks weer in Nijmegen zijn, willen we niet meer naar de Merleyn (beetje alternatieve danstent), maar naar de Extase (R&B/hiphop tent waar de Surinamers en Antilianen zich ophouden). Wees niet verbaasd als onze dansstijl zich enigszins heeft gewijzigd (’t zit allemaal in de heupen en in de kont).

Zaterdag deden M. en ik met een redelijke kater de visite. Daarna deden we een powernap en toen gingen we met een grote delegatie naar een begrafenis van ‘somebody’s son’ (volgens mij de zoon van een oud-medewerker van het ziekenhuis). We hadden stemmige kleren aangetrokken: rood en zwart, de begrafeniskleuren in Ghana. Het was even zoeken naar de juiste begrafenis, want er waren nogal wat, maar uiteindelijk belandden we bij de juiste overledene. In een straat en in een aangrenzend huis zaten op plastic stoelen heel veel mensen en die moesten we een hand geven en toen gingen wij zitten en toen gingen zij ons allemaal een hand geven. Daarna gingen we naar een ander huis en daar kregen we drinken en een stuk lekkere geit en er was een bandje. Daarna gingen we weer naar het andere huis en toen moesten we nog even op een plastic stoel zitten en toen was het afgelopen. De mensen zagen er allemaal prachtig uit. Mannen met toga’s en de vrouwen prachtig aangekleed. Weer dacht ik: wat zijn ze toch mooi, deze mensen, en wat kleden ze zich prachtig. Wij zien er toch werkelijk weinig sprankelend uit vergeleken bij deze lui. Je krijgt er een soort oergevoel van, en tja, misschien is dat ook niet vreemd, want uiteindelijk komen we allemaal uit Afrika.

Ook weer het succesnummer Ezelen opgevoerd. We kregen de studenten over de vloer waarmee we ook naar de Kintampo falls waren geweest. Ik werd de Donkey waarop ik voor de groep moest dansen, op reggae uiteraard.


‘Als je thuisblijft, gebeurt er niks’ of: In een dwarsstraat kom je vaak de mooiste dingen tegen (Loesje)


‘Als je thuisblijft, gebeurt er niks’, zei dr Wegdam eens. En zo is het ook. Dus gaan we naar Afrika en als je daar bent, dan moet je dr uit, de straat op, met Wegdam mee naar speciale gelegenheden. Zo wordt reizen het verzamelen van bijzondere momenten. Een paar scenes voor jullie: Scene 1: we gaan met dr Wegdam naar de chief van een naburig dorp. Vorige week was het yamfestival en dr Wegdam heeft wat centen geschonken aan de chief. Als wederwoord schenkt de chief nu een koelkast en een tv aan het ziekenhuis. Wij met een delegatie er naartoe. Zitten we tegenover de chief en de dorpsoudsten. Zij praten via een soort tolk en wij ook. Er worden volgens ceremonieel gebruik woorden en beleefdheden uitgewisseld en het geheel wordt afgesloten met een groepsfoto. De chief en de dorpsoudsten dragen een toga en speciale slippers met een enorm voetbed en een knobbel erop. De chief woont in een groot huis met een hek waarvoor twee stenen luipaarden waken. Deze chief en dorpsoudsten vormen het traditionele bestuur van een stad of gebiedje en bestaan naast het officiële bestuur. In de Ghanese grondwet zijn er zelfs regels opgesteld om deze twee machten gescheiden te houden. Scene 2: op de markt worden we begroet door een enorme ‘big mama’. Vorige keer hebben we bij haar cassaves gekocht. Nu wil ze met ons op de foto. We begroeten elkaar uitbundig en maken vervolgens enkele foto’s. De omringende marktkoopvrouwen gieren en brullen en vinden het prachtig. Scene 3: Zondag gingen we wat boodschappen doen, kwam er een optocht voorbij met vrouwen die met soort witte cheerleaderpluimen zwaaiden en dansten. Wij zetten de achtervolging in. Bleken het moslims te zijn van één of andere stam die het suikerfeest vierden en de chief gingen begroeten. Vervolgens gingen we mailen in Nkoranza. Allemaal muziek en mensen, dus wij erop af. We werden al snel uit de massa gepikt en werden door de menigte heen naar stoelen gedirigeerd. ’t Was een drukte daar, dus ik verpletterde een stuk of tien kinderen onder mijn slippers, maar toen hadden we wel de front seats. Het bleek dat er één of andere bekende gospelartiest kwam optreden. Apart tafereel. Het was een vrij gelikte gospeldude die het podium opkwam en toen hij zijn microfoon weggaf en z’n mond hield, ging zijn stem nog verder. Beetje jammer. Ook jammer was dat ze van te voren op het podium allemaal zakdoeken gingen verkopen om zo geld op te halen voor de gospelmeneer. Hij ging pas zingen als alle zakdoeken waren verkocht en dat duurde langer dan dat het boeiend is om naar Afrikanen te kijken die zakdoeken kopen. Zelf hebben we ook een zakdoek gekocht. Scene 4: we rijden in de auto van dr Wegdam over de Afrikaanse weg. De weg is van rode aarde, de lucht is blauw. Enkele grote wolken hangen boven de groene bomen. We passeren kinderen met takken op hun hoofd. Hun gele en rode tshirts steken helder af de omringende kleuren. Het is Afrika zoals je je Afrika voorstelt.

Het zijn dergelijke momenten dat je diep inademt en geniet en goh, wat is het toch mooi om hier te zijn en op dezelfde planeet in zo’n andere wereld te zijn.


Bob Marley vs Bollywood

Je mag nooit aan een ouder vragen van welk kind die het meeste houdt. Zo mag je mij ook niet vragen of ik nu meer van India of Ghana houd. Ik denk er wel eens over na. En, net als een goede ouder: ze zijn me beide even lief. India is veeeel drukker, veeeel chaotischer en moeilijker te doorgronden. De samenleving is er zo complex, staat zo bol van ongeschreven regels en codes. De tegenstellingen zijn er enorm. Je struikelt vanaf je eerste stappen uit het vliegtuig over allerhande bedelaars zonder armen en benen of met bizarre afwijkingen en aan de andere kant zie je vrouwen behangen met gouden sieraden en kasten van huizen. Je hebt er ezelkarren en modderhuisjes en flatgebouwen en ICT. Dat heb je hier niet zo sterk. De armoede is niet zo schrijnend (...of valt minder op) en alhoewel ik denk dat hier ook wel veel ongeschreven regels bestaan, die ik nog niet ken, denk ik toch dat Ghana relaxter is. Je kunt vrij met jongens omgaan (in India liep je op eieren), vrouwen participeren zeer actief in het openbare leven (in India toch vooral door mannen gedomineerd) en er wordt ook gewoon lekker een biertje gedronken (de omgang met alcohol was in India zeer verwrongen). De reggaemuziek maakt het plaatje af. Maar India heeft Bollywood, heeft glitter, heeft sari’s, heeft enkelbanden en bloemen in het haar. India heeft het broeiende hindoeïsme dat overal huist, geheimzinnige symbolen, wierook, rituelen...Je ziet er meer bizarre dingen, zoals dat als je in Palani een tempel wilt bezoeken, je opeens stuit op mannen die pinnen door hun wangen hebben geslagen en vrouwen die zich kilometers lang door de modder laten rollen. In Ghana praise je the lord, shake je je ass op R&B en sta je opeens hand in hand met de chirurg je visite te doen. Het is een vrij fysieke samenleving en eigenlijk is dat best fijn, al zou je als geboren en getogen Friesje niet zo snel je opleiders omhelzen en aaien.

Misschien is het ergens te vergelijken met het eten uit de beide landen: India --> kleurige rijstschotels met tien sausjes en side-dishes, zoet, zuur, pittig, een enorm uitgebreid smaakspectrum. Ghana --> een flinke klomp lekker deeg met soms een visje of een kipje en waarschijnlijk zit er in het sausje meer dan ik denk.

Momenteel lees ik overigens Ebbenhout van Kapucinski. Een absolute aanrader voor iedereen die meer over Afrika wil weten. Het is zo ongelooflijk herkenbaar, zo mooi beschreven. Het gewone leven, maar ook de talloze conflicten. Ik ben nu in het Rwandaconflict en oh man, het leest als een thrillerhorror. Kapucinski schrijft naar die afschuwelijke climax toe in 1994, toen Hutu’s met machettes en speren duizenden Tutsi’s afslachten. Gruwelijk detail: soms waren ze zo moe van het moorden, dat ze gingen slapen en van de overgebleven Tutsi’s de achillespezen doorsneden om een vlucht te voorkomen. Het is werkelijk onbegrijpelijk dat zoiets heeft kunnen plaatsvinden en wrang is ook, dat als er 1 telefoontje niet was gepleegd (nl het verzoek om hulp van generaal Habyarimana aan president Mitterand) het bloedbad wellicht niet had plaatsgevonden. Ook gelezen over Idi Amin, wat een enorme freak. En over Sudan, ook weer zo’n puinzooi. Mooi citaatje mbt daar: ‘Wie een wapen heeft, heeft te eten. Wie te eten heeft, heeft de macht. We verkeren hier onder mensen die niet over transcendentie en het wezen van de ziel nadenken, of over de zin van het leven en de natuur van het bestaan. We zijn in een wereld waar een mens al kruipend een paar graankorrels uit de modder probeert op te graven, zodat hij tot morgen zal leven’.


Nog meer gefilosofeer

Dinsdagavond gingen we met een grote delegatie uit eten. Dr. Wegdam, Anja (die hier co was), Mark (haar vriend), Julie (een vriendin van Mark die in een weeshuis werkt en onderzoek doet), Kofi (onze nieuwe huisgenoot: een Ghanees die sinds zijn 15e in Nederland woont en nu voor drie maanden coschappen gaat doen), M. en ik. Voordat we bij het restaurant aankwamen, raakte onze auto met een wiel in een gat. Maar vanuit de duisternis dook een stel Ghanesen op en met z’n allen tilden we de SUV uit het gat. Dat was dat. Uit eten was leuk. Vele gesprekken over Ghana enzo. Daarna nog een lekkere borrel bij Wegdam thuis. De volgende dag ook weer met de delegatie over Ghana gefilosofeerd. 1) Wat is het bijvoorbeeld toch dat taxichauffeurs op een weg vol gaten en een wegkant vol autowrakken tóch besluiten om in een bocht op een heuvel een vrachtwagen in te halen? Is het fatalisme? Is het juist gevaar ontwijken: hoe sneller op de plaats van bestemming, hoe minder risico? Is het een geloof in het lot: als God me bij zich wil roepen, kan ik er toch niks aan doen? 2) Waarom lacht hier iedereen naar elkaar en krijgen gasten altijd te eten? Omdat je de mensen om je heen nodig hebt, in tegenstelling tot Nederland, waar iedereen voor zichzelf genoeg heeft en het wel rooit. Hier ben je afhankelijk van de ander, je weet nooit wanneer je de ander nodig hebt als jezelf tekort komt, en dus moet je iedereen te vriend houden. Het geeft wel een heel prettige sfeer, het gelach en het gegroet. Maar toch: Nederlanders zijn misschien iets minder spontaan en lacherig, maar wel oprecht. Je maakt minder snel contacten, maar eenmaal opgedane contacten zijn wel veel waard. En Nederlanders zijn open. Als je het ergens niet mee eens bent, doe je je mond open. Het is vaak zoals het is. Voor mijn gevoel zijn er minder taboes en ongeschreven regels, maar wie weet zie je die niet meer in een land waar je opgroeit. 3) Waarom leven mensen hier soms zo bij de dag en lijken ze niet toekomstdenken te bezitten? Omdat het (misschien) elk moment afgelopen kan zijn: een malariamug kan je killen, een road traffic accident zit in een klein hoekje, en misschien velt HIV je wel. 4) Ben je hier als Nederlandse vrijwilliger nu goed bezig of ben je een parasiet, een zak geld die even komt kijken hoe het in den verre gaat om daarna weer lekker de luxe in te duiken? 5) Verschil Nederland-Ghana: in Nederland zijn we erg gericht op kinderen en om die het naar de zin te maken, goed op te voeden e.d. en verwaarlozen we de ouderen een beetje waarvan er heel veel zijn. In Ghana zijn ze erg gericht op ouderen, ze goed te verzorgen en in de familie op te nemen en verwaarlozen ze kinderen een beetje waarvan er heel veel zijn.

Ghanese kranten lezen helpt mee om het land beter te begrijpen. Vandaar voor jullie even een duik in de Daily Graphic van maandag 29 september (in mijn familie zitten een heel aantal politieke dieren die hiervan zullen smullen. De rest mag doorschakelen naar het volgende hoofdstukje). Voorpagina: President Kufuor is op bezoek geweest bij Michael Essien, de geblesseerde midvelder van de Black Stars (Ghanese elftal). En: een oproep van President Kufuor om de verkiezingen vooral vredig te laten verlopen en de democratie niet in gevaar te brengen. Pagina 2: buitenlands nieuws: financieel fiasco in de VS, een Afghaanse politievrouw doodgeknald en een autobom in Syrië. Pagina 3 bericht onder andere over een ruzie over een stukje land tussen twee rivaliserende stammen in het noorden: de Basaris en de Konkombas. Eentje dood, vier gewond. De chiefs van Gyaase division kondigen hun Odwira Festival aan. Vijf: buitenlands nieuws, over Omar al-Bashir en de Afrikaanse Unie + Sudanese regering (die het maar niks vinden dat Omar berecht zal worden voor de misdaden in Darfur), een gekaapt schip en ontvoerde toeristen in Egypte. Zeven: een oproep van de Daily Graphic om de verkiezingen vredig te laten verlopen (Ghana will make it!) en een eerbetoon aan Kwadwo Baah-Wiredu, de minister van Financieën die onlangs zeer plotseling is overleden (mij is de oorzaak nog onbekend). En verder (ik blader nu wat sneller, anders kom ik niet aan m’n avondmaaltijd toe en vallen jullie in slaap): stuk over Shakespeare’s ‘Julius Caesar’, brieven van lezers, vier jonge boefjes zijn gearresteerd, omdat ze valse cedi’s drukten, discussie over of chiefs te veel betrokken raken bij politiek, brand op een markt en dat de Haji-organisatie van de pelgrimage naar Mekka ofzo in Ghana ’n beetje ’n bende is en verder ist verkiezingen, verkiezingen, verkiezingen. O, dat wordt interessant! In de kranten wordt opgeroepen tot kalmte en de Ghanezen zijn er allemaal van overtuigd dat het vredig zal verlopen, maar ik weet niet...in Ghana broeit er toch wel 1 en ander en het laagje beschaving is dun, dat heeft de menselijke geschiedenis overal ter wereld wel bewezen. Auto’s rijden nu al toeterend door de straten, gevuld met schreeuwende mensen...De minder verdienende mensen mopperen dat het leven de laatste acht jaren veel te duur is geworden en neigen NDC te gaan stemmen, terwijl de iets slimmeren fel voor NPP zijn. Marielle en ik hebben beide al ervaren dat er een club politici van de NDC met camera’s en al opeens het ziekenhuis kwamen binnenwalsen en langs de bedden van patienten renden en een paar blikjes melk achterlieten. Voor we iets konden doen, hadden ze al een close up shot van twintig seconden van onze hoofden. Spannend is het allemaal wel.


En ’t werk dan???

En ondertussen in het ziekenhuis: ik heb er onder andere een kindergeneeskundeweek opzitten. Allemaal kleine schaapjes geveld door malaria en tyfus. Gelukkig geen eentje zien sterven. Wel ondervoed HIV-kindje gezien en eentje die kokend water over de éénjarige huid had gekregen. Ook poli gedraaid en o.a. paracetamol voorgeschreven, wat hier wordt afgekort tot p-mol (uit te spreken als pie-mol...klinkt als...). Afgelopen donderdag piepte de arts van de kinderafdeling er stiekum tussenuit. M. en ik moesten zijn poli overnemen, maar er was niemand om te vertalen. Zaten we daar met z’n tweeën in een klein hokje wild te gebaren tegen mensen en vermeende Twi-woorden te brullen die we ooit hadden opgeschreven, maar die niemand begreep. Als we ze bloed wilden laten prikken in het lab was dat moeilijk uitleggen. ‘Lab!!! LAB!!! Laboratory!!! Blood!!!!’ en ondertussen een spuit uitbeelden... Ik wilde vragen of iemand soms ook hoestte, maar diegene begreep wederom m’n Twi niet en dus begon ik te hoesten en naar de patiënt te wijzen, maar die keek me stomverbaasd aan. Het ging wel goed, maar was pittig. Om al die klinische beslissingen te maken: ziek – niet-ziek, acuut – niet-acuut, welke medicatie schrijf je voor en welke dosis en what the f*ck is er op die x-ray te zien? Afgelopen week deed ik het grootste gedeelte van de week zelfstandig de maternity ward en dan komt het er ook wel op aan. Aan de ene kant heel fijn: zelfstandig zijn, gedwongen worden na te denken en actie te ondernemen. Het artsenvak is prachtig: iemands lichaam lezen, helpen, van nut zijn, een doel hebben, de samenleving op alle mogelijke manieren aan je voorbij zien komen en daar middenin staan. Aan de andere kant loop ik soms op m’n tenen en lijken m’n hersenen uit m’n hoofd te knallen, ik zie ze bijna voor me opzwellen van gedenk en gezoek in de boeken. Ik leer veel bij, maar ’t blijft soms: heb ik zin in een dergelijk leven of sla ik een zijpad in? In een dwarsstraat...

Met M. en mij samen gaat het heel erg goed. We zijn soms net ying en yang. We zeggen dezelfde dingen, zien dezelfde dingen op hetzelfde moment en gaan gelijk aan elkaar op qua onhandigheid. M. stoot een glas om, veegt de scherven op en loopt er vervolgens weer dwars doorheen. Ik stoot mijn oorlel aan een taxideur (ja, het kan. Je kunt je oorlel stoten aan een taxideur en je oorlel kan dik en rood worden). Ik gooi een glas melk om. M. veroorzaakt brand in een pan in de keuken. We sjouwen een bed naar een andere kamer. Ik laat het bed op m’n teen vallen. M. laat vervolgens het bed vallen, zodat alle planken op de grond donderen. Mooi in evenwicht. En we krijgen nooit ergens ruzie over, want moeilijke geschillen (wie bijvoorbeeld mag van ons nieuwe setje glazen de roze in gebruik nemen en wie de gele of blauwe?) lossen we op dmv een potje Mens-Erger-Je-Niet.


Herfst

Momenteel, terwijl ik dit typ, is er buiten een enorme tropische storm/stortbui/onweersbui losgebarsten. Ik heb nog nooit zoiets gezien. Alsof iemand emmers water naar beneden gooit en ondertussen een ventilator en een stroboscoop aanzet. We durven de deur niet uit, terwijl we ons juist zo hadden verheugd om een avond Prison Break. Sinds gisteravond zijn we hevig verslaafd aan Prison Break, een fijne, spannende serie met vaart en enig niveau en de hoofdpersoon is ook wel een coole hunk. We kijken het in het huis van dr Achampong samen met Hakim. Roséetje erbij, genieten.

Mijn gedachten zijn trouwens veel in Nederland bij de mensen waarvan ze zelf weten over wie ik het heb. Ik denk aan jullie.

OJA FOTO’S!!! http://www.mijnalbum.nl/Album-WXMBTUNQ-Foto's-in-Nijmegen-Foto's-van-Nieuws.html Klik daarop en treedt Ghana binnen!

OJA HINT POST HINT POST HINT POST

Liefs Elza

Oom Jan en tante Akkie: nog heel hartelijk gefeliciteerd met de geboorte van de kleine!!! Kunnen jullie mij het emailadres sturen van Jan & Hillie?

Alco: bedankt voor je lezing over verkeer in de middeleeuwen. Zo leer je elke dag wat. Leuk! Ik heb nu m’n slippers niet aan, maar ik zal de volgende keer merk & type noemen.

Joris T: ik hoorde van Klaske dat je cogroep erg leuk is. Daar kun je veel aan hebben! Zie je het verder wat zitten?
Marjolein: hoe ist om terug te zijn in Nederland? Wel wennen neem ik aan...Je komt ook niet in zo’n fijn seizoen thuis, herfst, alhoewel...hier ist ook niet alles qua weer. Verder idd wat nieuwe artsen en een paar gaan weg, nl Achampong en Abanga over een paar weken en Owusu. Jammer.

Majanie: hoe ist op je werk en in je huisje? Nog goed naar de zin?

Hans, bedankt voor je 5 puntjes die me laten zien dat het leven in Nederland niet stilstaat nu ik weg ben, wat me verbaasd. En van die twee uurtjes zal ik voortaan dankbaar genieten...

Linda, hoe ist op je werk? Is het veel drukker nu je meer moet werken?

Leonoor, zou je nog het emailadres kunnen mailen van die vriendin van je huisgenoot? Zat zij nou in Tamale ofzo?

Suus, thanks voor je mail! Je krijgt er eentje terug :) Je hebt vast veel zin in jullie volgende reis!